Het vogeljaar

Friesland vogelland, bondiger kan niet.

Of, zoals een Fries het zou zeggen: het 'tilt' hier op van de vogels! En terecht, Friesland is rijk gestoffeerd met weilanden, bossen, meren, vennen, moerassen, duinen. En wat te denken van ons fenomenale Wad, afgezet met vier parels: onze prachtige Friese eilanden. Landschappen met een enorme varieteit aan vogels, het hele jaar rond. Maar waar te beginnen? Met deze site wil u graag een kontje geven. Met o.a. een blog en een overzicht van Frieslands mooiste vogelgebieden wil ik u over de Friese streep/afsluitdijk trekken! Garantie dat u de door mij aangehaalde soorten ook daadwerkelijk zult zien, geef ik niet.Want, om een markante Friese vogelaar te citeren:
"Ik heb ze niet aan touwtje!"

Januari
prachtige nonnetjes, 'romige' grote en sierlijke middelste zaagbekken bij Breezanddijk en Kornwerderzand.
wilde en kleine zwanen, o.a. te zien op de uitkijkheuvel bij natuurcamping de 'Pomp' nabij het Lauwersmeer.
langs de waddendijk kans op sneeuwgorzen en fraters (trekken alweer voorzichting richting noorden!)
bij zacht weer langs de IJsselmeerkust de eerste voorjaarstrekkers zoals veldleeuwerik en zanglijster
'tapijt' aan brandganzen, o.a. Lauwersmeer en buitendijks Friesland
rond Lauwersmeer kans op ruigpootbuizerd

Februari

prachtige nonnetjes, 'romige' grote en sierlijke middelste zaagbekken bij Breezanddijk en Kornwerderzand.
wilde en kleine zwanen, o.a. te zien op de uitkijkheuvel bij natuurcamping de 'Pomp' nabij het Lauwersmeer.
langs de waddendijk kans op sneeuwgorzen en fraters (trekken alweer voorzichting richting noorden!)
'tapijt' aan brandganzen, o.a. Lauwersmeer en buitendijks Friesland
rond Lauwersmeer kans op ruigpootbuizerd
eind deze maand bezetten de eerste kieviten hun territoria
vele onmiskenbare voorjaarstekenen zoals zang van zanglijster en nestelende roeken.
heb je een mooie kans op de zwarte specht in de nog bladerloze bossen zoals die van Appelscha. Opspelende hormonen maakt hem minder voorzichtig!

MAART

aankomst van grote aantallen grutto's, mooi te observeren in vogelkijkhut Skrok.
hoor de eerste boomleeuweriken rond de Kale Duinen in Appelscha
het 'tjif-tjaf' van de eerste...tjiftjaf
zoek naar groene en zwarte spechten in de nog bladerloze bossen van Beetsterzwaag
gaan overal in Friesland kieviten 'oer de wjuk'
arriveren de eerste witte kwikstaartjes
het eerste voorzichtige en eenvoudige deuntje van de rietgors langs sloot en plas
zoek, vind en hoor de 'vergeten' veldleeuwerik in de de polders van Leons

APRIL

- Het gaat goed met de prachtige blauwborst. Zó goed, dat hij inmiddels afgevoerd is van de Rode lijst. Nu overal te in onze provincie, vooral daar waar rietmoeras overgaat in moerasbos, zoals in De Oude Venen.
- luister, ook in de Oude Venen, naar het eerste 'koekoek'.
- aankomst van onze zwaluwen, ook hij?
- zoek, vind en hoor de 'vergeten' veldleeuwerik in de de polders van Leons
- luister naar het steeds sneller draaiende 'muntstuk' van de schaarse fluiter in de bossen van Beetsterzwaag.
- geniet van de 'optredens' van eerste boompiepers in het Drents-Friese Wold en het Fochteloër Veen.
- de eerste, zwartkoppen, roodstaarten, grasmussen en braamsluipers; "Hoe sil ik sizze, what myn herte fielt..."

HOTSPOTS!

mei
aankomst van de eerste spotvogel. En die naam draagt hij niets voor niets. Wie een volstrekt onbekend deuntje hoort, heeft kans een spotvogel te ‘betrappen’ die tijdens zijn winterverblijf in Afrika een riedeltje heeft gestolen van een Afrikaanse witborstrupsvogel...
het karakteristieke ‘bibibibibibi’ van regenwulpen, op weg naar hun noordelijke broedgebieden...
in onze bossen het ‘dudeljo’ van de wielewaal, ondanks zijn exotische geel-zwart verduveld moeilijk te zien. Mooi kansje op de gielgou (Fries) in het geboomte nabij kampeerterrein de Pomp, nabij Kollumerpomp...
kansje op de prachtige morinelplevier in de polder van Paesens
veel zilver op de slikken van onze waddenzee; zilverplevieren die energie verzamelen voor het laatste trip naar noordelijke toendra's, hun broedgebied.
luister naar het steeds sneller draaiende 'muntstuk' van de schaarse fluiter in de bossen van Beetsterzwaag.
kans op temmincks strandlopers bij Ezumakeeg.
zijn in onze pas gemaaide weilanden de eerste jonge spreeuwen te zien, bedelend om voedsel. Spreeuwen die in hetzelfde gebied nestelen, leggen allemaal rond dezelfde tijd hun eieren. Daarom vliegen ook hun jongen op hetzelfde moment uit, meestal rond de derde week van mei...
zijn veel vogels, zoals merels en mezen, bezig met hun tweede leg...

JUNI
ga op een fraaie zomeravond op zoek naar de illustere nachtzwaluw in de Kale Duinen van Appelscha
hoor je met veel fortuin het 'crex crex' van de kwartelkoning in de Zwagermieden
of het 'kwik-me-dit' van de eveneens zeldzame kwartel in de vroege ochtend- of schemering in het Focheloérveen.
ook zeldzaam, maar zeker niet onmogelijk: roodmussen op de waddeneilanden.
en over zeldzaamheden gesproken; steeds vaker wordt het karakteristieke deuntje van de krekelzanger gehoord zoals in de zomer 2018 in het Ottema Wiersemareservaat.
vrijwel ieder jaar worden zomers slangenarenden gezien in het Fochteloërveen.

JULI

Het beste is er bij veel vogels in de hooimaand wel van af. Veel van onze kleine zangers zitten tot hun nek in de kinderen en alsof dat nog niet genoeg is, beginnen ze vaak nog aan een tweede of derde leg. Maar ook komkommertijd is vogeltijd!

Fiets door onze Greidhoeke en zie in onze kaalgeschoren weilanden de ‘keppelende’ kieviten, vaak in groepen van meer dan tweehonderd stuks.
Of zoek in het Fochteloërveen naar de slangenarend, een soort die zomers steeds vaker met één of twee exemplaren in het hoogveen blijft hangen. Letterlijk hangen; de slangenarend 'bidt' graag en veel.
Let eind deze maand op de vele zwarte sterns die bij het IJsselmeer hun vetreserves aanvullen voor de reis naar Afrika. En wie weet, zie je je tussen al die 'Blaustirns' wel een witwang- of witvleugelstern..
Ook rond het IJsselmeer (o.a. Steile Bank) kans op de sierlijke dwergmeeuwtjes.
In juli laten de eerste visdiefjes zich naar het zuiden zakken. Vooral langs de kusten, maar toch ook langs zoutwaterlopen in het Friese binnenland (o.a. Zwette).
De kwelders onder (onder andere) Terschelling stromen langzaam vol kanoeten, soms nog in hun zomerse pak!
Zoek aan de noordkant van Terschelling naar zwarte zee-eenden (vliegende streepjes) die bij ons overwinteren en van verenpak wisselen.
Altijd goed: kijkhut bij Ezumakeeg (Lauwersmeer) met in juli o.a. krombekstrandlopers en kemphanen. En altijd kans op zeearend!
Wie door her Friese Bûtendykse gebied struint ziet vrijwel zeker zwarte ruiters.
Of geniet van de grote aantallen lepelaars op de kwelders onder Vlieland.

AUGUSTUS

In de 'ripsmoanne' zijn onopgemerkt veel klassieke zomervogels als gierzwaluw, koekoek en wielewaal naar het zuiden afgezakt. Maar dit gemis wordt ruimschoots gecompenseerd door de grote aantallen sternen, plevieren en strandlopers aan onze kusten. De kust is in augustus sowieso een goed idee: vakantie en vogelkijken laten zich vooral deze maand uitstekend combineren!

Veel rosse grutto’s in de Seeryperpolder van Terschelling.
Op de kwelders onder Terschelling (Groote Plaat) veel kanoeten.
Bij de Terschellinger Noordkaap kans op dwergsterns.
Zoek aan de noordkant van onze waddeneilanden naar zwarte zee-eenden (zwarte streepjes) die bij ons overwinteren en van verenpak wisselen.
Topmaand om lepelaars te kijken op de kwelders onder onze waddeneilanden.
Het Friese wad (o.a. Zwarte Haan) is in augustus het decor voor de weergaloze vliegshows van de bonte strandloper. Ook bij Zwarte Haan: een zwart-wit ‘tapijt’ aan kluten. En wie door het Friese Bûendykse gebied struint, ziet vrijwel zeker groenpootruiters.
Kijkhut bij Ezumakeeg (Lauwersmeer): o.a. vele kemphanen, krombek- en kleine strandlopers. En altijd kans op zeearend! Ook bij Ezumakeeg en in ondiepe zoetwaterplassen rond Lauwers- en IJsselmeer kans op grauwe franjepoten. Vooral in de tweede helft van augustus maken (waarschijnlijk) IJslandse vogels hier een tussenstop maken op weg naar hun overwinteringsgebieden in de Arabische zee.
Rond het Ijsselmeer in augustus veel zwarte stens en extra kans op reuzensterns.

SEPTEMBER
op goede trekdagen tientallen grote jagers langs de Noordzeekusten van onze waddeneilanden
langs dezelfde kusten kans op Jan van Genten, vaak na stevige aanlandige wind
kleine zilverreigers bij de Westerplas op Schiermonnikoog
groenpootruiters langs de slenken van het Noorderleech
kemphanen, Krombek- en kleine strandlopers voor de schuilhut in Ezumakeeg
grote aantallen rosse grutto's en kanoeten op het wad
doortrekkende tapuiten op waddeneilanden en lang Ijsselmeerkust
visarenden in de Oude Venen
enorme aantallen bergeenden en kluten bij Westhoek
kraanvogels in het Fochteloërveen
grauwe franjepoten rond het Lauwersmeer

OKTOBER
Spat met enig fortuin een bokje voor uw voeten weg. Meeste kans in plas-drasgebieden.
Dwergganzen bij de Bant van Anjum
Duizenden eidereenden in vooral de diepere delen van de waddenzee.
concentratie van doortrekkende goudhaantjes in o.a. sparrenbos Appelscha en bomenland Vlieland.
Vuurgoudhaantjes in o.a. Roekebos bij Beetsterzwaag.
Kans op Ijsgorzen op kwelders en stoppelvelden langs Friese kust en waddeneilanden
Kruisbekken in naaldboomrijke streken rond o.a. Appelscha
Kuifduikers en roodhalsfuten in havens van Lauwersoog en Kornwerderzand
Aanzienlijke aantallen pijlstaarten in de waddenzee
piek van doortrekkende sijsjes ( Duurwoudsterheide)
arriveren overal de eerste smienten, koperwieken, kepen en kramsvogels
strandleeuweriken op waddeneilanden en langs Friese kust.
Langs Noordzeekust waddeneilanden kans op Jan-van-Genten, grote jagers, vale stormvogeltjes en noordse pijlstormvogels. Vooral na harde aanlandige wind.
Lang dezelfde Noordzeekusten kans op roodkeel- en (de meer zeldzame) parelduikers.
Klapeksters in het Focheloërveen. Vooral vanaf tweede helft van oktober.
Toenemende aantallen slechtvalken, grote gele kwikstaarten en smellekens op waddeneilanden en langs Friese waddenkust
Op het Noorderleech veel doortrekkende graspiepers en veldleeuweriken
Enorme aantallen bergeenden in waddenzee boven Harlingen

NOVEMBER
stromen slenken van het Lauwersmeer vol kleine zwanen. In sommige jaren herbergt Nederland meer dan vijftig procent van de wereldpopulatie!
veel compacte groepjes doortrekkende fratertjes, goed te zien op de onze waddeneilanden en de Fries-Groningse waddenkust. Ze foerageren voornamelijk op zoutminnende planten op kwelders en braakliggende akkers.
heb je de grootste kans op de zeldzame ijseend. Ijseenden overwinteren voor het leeuwendeel in de Oost-zee, maar enkele exemplaren schieten door naar de waddenzee.
kleine rietganzen bij de Brekken van Oudega. De jaarlijks toenemende aantallen weerspiegelen de groeiende broedpopulatie.
piekt de najaarstrek van de zeldzame middelste jager, met enig fortuin en voornamelijk na harde aanlandige wind te zien langs de noordzeestranden van onze waddeneilanden.
Wie in november écht de sfeer van Halloween wil proeven, bezoekt 's nachts de bossen van Beetsterzwaag en Appelscha. Want dit is de maand waarin het mannetje bosuil zijn territorium afbakent en zijn klassieke griezelige roep laat horen. De bosuil is een echte standvogel die soms al in december gaat broeden!